Drugs zijn taboe, punt. In de meeste gevallen dan. In Nederland geldt een verbod op harddrugs en voor softdrugs geldt een gedoogbeleid, terwijl alcohol gewoon in de supermarkt verkocht wordt. Alcohol kan ook geclassificeerd worden als een drug, een harddrug zelfs: een bijzonder groot verschil qua beleid op twee types harddrugs als je er goed over nadenkt. Waarom dit voorbeeld? Er zijn bijzondere ontwikkelingen gaande op het gebied van de behandeling van geestelijke aandoeningen zoals depressie of Post Traumatisch Stress Syndroom (PTSS), waarbij hallucinerende en/of psychedelische drugs worden ingezet tijdens de therapeutische sessies of worden voorgeschreven als medicatie. Steeds meer komt naar voren dat deze vorm van therapie positieve effecten heeft, maar drugs wekken bij de meeste mensen een negatief gevoel op. Stel nu: drugs kunnen bijdragen aan het herstel van deze aandoeningen, dan zou een meer open kijk op deze middelen ervoor zorgen dat het een onderwerp wordt waar over gesproken kan worden, in plaats van een onderwerp dat überhaupt niet wordt aangesneden. Zijn die gedachten over drugs terecht en is therapie met psychedelische drugs echt werkzaam? Het onderwerp roept vragen op, daarom wordt dit artikel gewijd aan de wereld van psychedelische drugs ingezet als therapie of medicatie.
Terug van weggeweest
In de jaren vijftig en zestig werd er flink geëxperimenteerd met psychedelische drugs in de geestelijke gezondheidszorg. Met name LSD werd veel voorgeschreven, men ondervond dat een microdosis LSD in combinatie met psychotherapie een positief effect had op geestelijke gezondheidsstoornissen. Helaas werd er in deze tijd behoorlijk misbruik van gemaakt, dat ervoor zorgde dat er een verbod op LSD kwam. Toch is de nieuwsgierigheid nooit verdwenen en werd er ‘stiekem’ verder onderzoek gedaan naar de effecten van psychedelische middelen als medicatie. Rond 2000 begon een ander tijdperk, de zogeheten psychedelische renaissance: onderzoek naar verboden drugs mocht weer mondjesmaat en de deur naar drugs als medicijn stond op een kiertje. Dit is een positief punt, want er valt nog behoorlijk wat winst te behalen als we het hebben over de bestaande antidepressiva en antipsychoticum. Ja, ze dragen bij, maar veel artsen vinden de werking te nihil. Steeds meer onderzoek wordt gedaan naar psychedelische middelen omdat deze een groter effect zouden hebben. De kans is groot dat over een paar jaar deze middelen legaal gebruikt mogen worden in de geestelijke gezondheidszorg.
Het brein
Biologische factoren, omgevingsfactoren en persoonskenmerken zijn van invloed op het ontstaan van geestelijke aandoeningen. Met de biologische factoren worden voornamelijk neurotransmitters bedoeld. De hersenen bevatten miljoenen neuronen die met elkaar communiceren via synapsen en neurotransmitters zijn nodig om deze communicatie door te laten gaan. Bepaalde geestelijke aandoeningen zijn gelinkt aan een verstoring in hoeveelheid of effectiviteit van neurotransmitters. Ook kan een mens van zichzelf minder neurotransmitters bezitten, vaak is dit genetisch bepaald. Met omgevingsfactoren worden voornamelijk gebeurtenissen bedoeld buiten de persoon om. (Jeugd)trauma’s, mishandeling of verwaarlozing hebben grote invloed op het ontstaan van geestelijke aandoeningen. Ook persoonskenmerken spelen een rol, iemand die enorm onzeker en angstig is, heeft bijvoorbeeld een grotere kans op het krijgen van een depressie.
De effecten van psychedelische middelen
De standaard medicatie -zoals antidepressiva en antipsychoticum- heeft voornamelijk invloed op de neurotransmitters, in tegenstelling tot de psychedelische middelen die een heel andere werking heeft op het brein. Drugs zoals LSD en truffels vormen nieuwe verbindingen in het brein, ze werken verreikend en kunnen tot nieuwe inzichten leiden. Het wordt recreatief gebruikt als tripmiddel, maar de meeste mensen ervaren het als geestverruimend. Om deze reden zou het kunnen bijdragen aan de genezing van geestelijke aandoeningen. De effecten van deze middelen werken in op drie niveaus, namelijk:
- Door psychedelische drugs kan men nieuwe inzichten krijgen die kunnen zorgen voor het verwerken van dingen of een andere kijk op bepaalde zaken.
- Psychedelische drugs hebben invloed op de plasticiteit van het brein, het zorgt voor nieuwe verbindingen tussen bepaalde hersengebieden en laat het brein groeien en ontwikkelen. Het kan zijn dat gebieden in de hersenen opnieuw aangesproken worden door de drugs, wat zorgt voor een positief effect op het neurocognitieve niveau van het brein
- Het gebruik van deze middelen zorgt voor de aanmaak van Brain Derived Neutrotrophic Factor (BDNF). Dit is een stof die zorgt voor de ondersteuning van hersencellen, stimuleert de groei van hormonen en de groei van het aantal synapsen. Men denkt dat een tekort aan BDNF kan zorgen voor depressie.
Door deze effecten, kunnen psychedelische drugs bijdragen aan het herstel van bijvoorbeeld depressie, PTSS, dwangstoornis of angststoornis. Dit kan zowel om ondersteuning tijdens therapie, als om een dagelijkse microdosis van het psychedelische middel gaan.
XTC als therapie?
Naast psychedelische middelen, worden de effecten van MDMA (gekend als XTC) op PTSS ook meer en meer onderzocht. Mensen met PTSS herbeleven stress of trauma continu en worden vaak behandeld met antidepressiva, antipsychotica en/of therapie zoals EMDR (traumatherapie). Het probleem met deze therapie is alleen dat de angst en het stressniveau van de patiënt dusdanig aanwezig is en blijft wanneer er over de problemen of situaties gesproken wordt. Men is gaan onderzoeken wat voor effect het toedienen van MDMA aan de patiënt tijdens de sessies had. MDMA zorgt voor een grotere afgifte van serotonine, een neurotransmitter die invloed heeft op stemming en zorgt voor het geluksgevoel. Onderzoeken hebben aangetoond dat wanneer een patiënt MDMA toegediend krijgt, deze zonder angst en stress kan praten over traumatische gebeurtenissen, zodat nieuwe inzichten en herinneringen gemaakt kunnen worden. MDMA verlaagt de drempel en laat de patiënt eigenlijk met een ander brein naar dezelfde situatie kijken. Er is nog veel meer onderzoek nodig, maar men kijkt hoopvol naar deze therapie.
Spread the word
Harddrugs zijn vrijwel overal in de wereld verboden, maar gelukkig wijzen steeds meer onderzoeken in dezelfde richting: het therapeutisch gebruik van psychedelische drugs kan bijdragen aan het herstel van geestelijke aandoeningen. Zoals in de inleiding al kort genoemd hangt er rondom drugs een behoorlijke taboe, voor velen dan. Het wordt tijd voor een meer open en genuanceerde blik. Drugs zijn niet per definitie gevaarlijk of slecht en de medische wereld raakt steeds meer overtuigd van deze therapie. In Nederland wordt het nog niet toegepast, maar hopelijk is het over een aantal jaren een standaard optie om geestelijke aandoeningen te behandelen en misschien wel te genezen.
